NRC (€)

Genocidestudies - NRC sprak zeven gerenommeerde genocide-onderzoekers over Gaza. Zij zijn lang niet zo verdeeld als de publieke opinie: zonder uitzondering kwalificeren ze de Israëlische acties als ‘genocidaal’. En volgens hen zijn nagenoeg al hun collega’s het daarmee eens. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Een Palestijnse vrouw houdt het lichaam vast van een kind, dat is gedood door een Israëlisch bombardement in Noord-Gaza op 28 april. Foto Mahmoud Issa.

Pleegt Israël [in Gaza] genocide?

De conclusie dat dit het geval is, is inmiddels niet meer aan activisten voorbehouden. Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) acht het „plausibel”. En waar eerder mensenrechtenorganisaties als Amnesty International en Human Rights Watch en VN-rapporteur Francesca Albanese al van genocide spraken, spreekt inmiddels ook de voorzitter van het NIOD van „genocidaal geweld”. Andere NIOD-onderzoekers hadden zich al uitgesproken. (...)

Maar behalve van maatschappelijk debat is genocide ook onderwerp van de wetenschap. En dat onderzoeksveld, genocidestudies, ziet het niet als een ja/nee-vraag, maar als een proces. Geen lichtknopje, maar een „dimmer”, in de woorden van hoogleraar Holocaust- en genocidestudies Ugur Ümit Üngör van de Universiteit van Amsterdam en het NIOD.

En anders dan de publieke opinie zijn de toonaangevende genocideonderzoekers verrassend eensgezind: het kabinet-Netanyahu, zeggen zij, zít in dat proces – volgens de meerderheid zelfs in het eindstadium. Daarom spreken de meeste onderzoekers niet langer alleen van ‘genocidaal geweld’, maar van ‘genocide’. (...)

[D]e meerderheid en álle acht academici uit het veld van genocidestudies zien genocide of ten minste genocidaal geweld in Gaza. En dat is bijzonder voor een veld waarin geen eenduidigheid bestaat over wat genocide zélf precies is. (...)

Ondanks al deze interne onenigheid is de meerderheid van de genocidewetenschappers het eens, zeggen de geïnterviewden: in Gaza is Israël bezig met genocide. (...)

Voor veel onderzoekers die NRC sprak, speelde de Israëlische reactie op het tussenvonnis van het ICJ in januari 2024 een sleutelrol. Om genocide te voorkomen, moest Israël van het Gerechtshof noodhulp toelaten en ophouden met de opruiende, ontmenselijkende taal over Palestijnen. Maar het kabinet-Netanyahu veranderde niets. (...)

Hoewel dus inmiddels ook voorzichtige genocide-onderzoekers van mening zijn dat de daden van Israël in Gaza genocidaal zijn, staat er flinke spanning op het debat. Wetenschappers ervaren soms dat het voor hun carrières niet bevorderlijk is om Israël van genocide te beschuldigen. Het antisemitismeverwijt ligt dicht onder de oppervlakte. (...)

Hoogleraar Shaw noemt het teleurstellend dat zelfs serieuze kranten niet bereid zijn om „de kwestie rechtstreeks te adresseren”. Tegelijkertijd uiten veel experts frustratie over het belang dat politiek en media, ook NRC, hechten aan de genocidevraag in Gaza. Waarom eindeloos soebatten over de precieze term, terwijl mensen nú worden vermoord, verjaagd, uitgehongerd, en hele steden vernietigd? Welke Gazaan kan het wat schelen of ze omkomt bij een bombardement dat geldt als etnische zuivering, geen voedsel krijgt in een misdaad tegen de menselijkheid, ouders verliest in een oorlogsmisdaad of onder het puin stikt tijdens een genocide? Leidt dat niet af van de vraag waarover het écht zou moeten gaan: wat te doen?

Juridisch gezien maakt het wel degelijk uit of het genocide is of niet, zegt O’Brien. „We hebben een genocideverdrag dat ondertekenaars verplicht om genocide te voorkomen. Die verplichting treedt al in werking bij een risico op genocide. Zoiets bestaat niet voor andere misdaden.” (...)

Maar genocide is altijd een moreel beladen begrip geweest, benadrukt Shaw. „Het is niet zoals oorlog: die kan in principe legitiem zijn. Genocide niet. Genocide is een categorie die het monumentale kwaad omvat van de poging om burgerbevolkingen, samenlevingen en groepen te vernietigen.” En de roep om actie ligt daarom altijd in het begrip zelf besloten.

Hele artikel

> Zie ook: U en ik weten allemaal wat er gebeurt in Gaza

Tags: #nederlands #gaza #israel #palestijnen #palestina #mensenrechten #oorlogsrecht #genocide #vn #verenigde naties #bezette gebieden #oorlogsmisdaden #bestand #vrede #breaking the silence #burgerdoden